Rugdekking behoort tot de essentie van de journalistiek

Als je tegen de muur wordt gezet, zullen er toch nog altijd zijn die een mes in je rug steken.

De VRT en de 'affaire'- Vande Lanotte

Vooreerst. Ik heb het boek over 'De keizer van Oostende' niet gelezen. De VRT heeft me eergisteren wél om een reactie gevraagd, maar ik heb - en Terzake is daar de uitzondering - pas in de kranten van gisteren vernomen waarover het boek gaat: over vermeend machtsmisbruik. Wel is meteen gemeld dat de nieuwsdienst van de VRT zich distantieerde van dat boek. De auteurs zijn op non-actief gezet; dat is een straf.

Vooreerst, bis. Ik heb de verdediging van de Keizer goed bekeken en beluisterd. Die is coherent en consistent. Het is ook goed dat Johan Vande Lanotte uitgebreid het woord kreeg. Ik denk dus dat de auteurs fouten hebben gemaakt. Moeilijke stiel, journalistiek. Maar ik denk dat ze ook hebben gewezen op een pijnpunt: de scheidslijn tussen business en beleid moet duidelijk zijn, en te lang te veel macht in één hand is nooit goed. Ze hebben stof geleverd voor een maatschappelijk debat.

Vooreerst, tris. Ik verwacht dat journalisten van de openbare omroep nieuws brengen op radio, televisie of website. Niet in een boek. Laat ze na de uren gedichten schrijven, romans, filosofie, biografie, bedenkingen of beschouwingen, maar laat ze nieuws brengen op de plaats waar ze worden betaald.

Dit stuk gaat voor de rest over de openbare omroep, en dus over de nieuwsdienst. Ik neem aan dat een openbare omroep zonder nieuwsdienst weinig zin heeft. Die nieuwsdienst moet voor heel Vlaanderen een onbetwistbaar baken zijn van onpartijdigheid en onafhankelijkheid. Dat is een dagelijks gevecht, dat je hoe dan ook hebt verloren als je toestaat dat iets niet geschikt is voor een programma, maar wel voor een boek. Van een commerciële uitgeverij, zeg je dan. Alsof er ook niet-commerciële uitgeverijen bestaan...

Een gevecht dat je hebt verloren als je wel dat boek (of de drukproeven ervan) leest, het zelfs catalogeert als straffe kost, maar waarop je voor de rest niet reageert tot op het moment dat er een rel ontstaat. Dan pas wakker worden is veeleer een fout van de hoofdredactie dan van de redacteurs. En dan ook nog eens meteen straffen ondermijnt het hele systeem.

Want wie op een redactie (a fortiori die van een openbare omroep) naar eer en geweten probeert te werken, in een moeilijke stiel, kan onmogelijk vogelvrij worden verklaard. Een journalist moet er zeker kunnen van zijn dat hij, naast systematische kwaliteitscontrole, vanuit de hoofdredactie ook bescherming geniet tegen aanvallen uit de buitenwereld. De hoofdredacteur moet tegelijk de journalist in de beslotenheid van de redactie kunnen kapittelen, hem zelfs intern kunnen sanctioneren, maar hij moet hem ook naar buiten toe verdedigen. A la limite neemt de hoofdredactie bij een journalistieke fout de schuld op zich.

Daar komt nog iets bij. Net zoals er bij een krant een beschot is tussen uitgever en redactie, moet de scheidslijn tussen hoofdredactie en directie absoluut zijn. Ik kan getuigen dat die er bij de VRT ooit is geweest. Soms omdat de omroepdirectie dat ook expliciet zo wou, soms omdat de hoofdredactie dat opeiste. Nu lijkt het erop dat de hoofdredactie heeft uitgevoerd wat de directie heeft bevolen. Want ik meen te weten dat het bevoegde redactieorgaan een andere beslissing had genomen. Een redactie met zin voor onafhankelijkheid mag dat nooit aanvaarden. Net zo min als ze mag aanvaarden dat er taboeonderwerpen zijn.

Jos Ghysen

En dan wil ik nog niets gezegd hebben over de stuitend ongelijke behandeling tussen Johan Vande Lanotte en Jos Ghysen. Passons, hadden we gezegd. Ik wil niets gezegd hebben over het vermoeden van onschuld en/of goede trouw. Ik wil nog niets gezegd hebben over de uitblijvende reactie van de Vlaamse Vereniging van Journalisten, die het, naar eigen zeggen, altijd opneemt voor collega's. Ik wil niets gezegd hebben over allerlei complottheorieën, over openstaande rekeningen voor vorige dossiers, over politieke kleuren van de een of de ander: ik weiger dat te geloven.

Ik wil wél gezegd hebben aan mijn vroegere collega's dat rugdekking tot de essentie behoort van de journalistiek. Weet - ik gebruik de woorden van een van mijn echte vrienden - dat als je tegen de muur wordt gezet, er toch nog altijd zullen zijn die een mes in je rug steken. Die heb je beter niet in eigen huis.